Harry Schipper – De Harderwijkse gemeenteraad staat vierkant achter het voorstel van burgemeester en wethouders om in Harderwijk en Hierden het PMD-afval te blijven nascheiden en dus niet te kiezen voor bronscheiding waarbij inwoners dagelijks zelf zaken als blikjes, melkpakken en (verpakkings)plastics apart houden van het restafval.
Niet alleen het beste model, maar ook nog eens het meest duurzaamste, goedkoopste en de gemakkelijkste manier om afval in te zamelen, zo vonden de meeste raadsfracties. Hun woordvoerders hebben zich in de aanloop tot het debat ontpopt tot ware deskundigen op afvalgebied.De raadsfracties waren het er eigenlijk allemaal wel over eens, zo bleek tijdens het langverwachte debat over de stelling ‘het huidige PMD-nascheidingsmodel is het beste model voor Harderwijk’ en willen nu vooral ‘rust in de tent’
“Het gemak van PMD in de grijze container valt natuurlijk niet te overtreffen”, betoogde bijvoorbeeld ChristenUnie-raadslid Marcel Heldoorn. “De afgelopen jaren hebben zo’n 15% van de huishoudens kunnen profiteren van lagere afvaltarieven omdat zij hun PMD apart inzamelden. Zij bespaarden geld, want hun grijze container hoefde minder vaak geleegd worden. Maar veel inwoners beseften niet dat het voordeel van drieduizend huishoudens betaald werd door een hoger vastrecht voor alle Harderwijkse huishoudens”. Heldoorn stak de hand in zijn eigen ChristenUnie-boezem en noemde de keus voor een PMD-brengpunt in de milieustraat ‘een fout’: “Het vertroebelde de communicatieboodschap en het maakte het afvalsysteem minder eerlijk. We balen ervan dat de inwoners die zich inspanden om PMD apart te houden en weg te brengen vanuit de oprechte overtuiging duurzaam bezig te zijn, hun financiële voordeel verloren hebben.”
Deskundig was zeker ook fractieleider Tim Smit-Brouwer van Harderwijk Anders, die collega-raadsleden verblufte met zijn parate kennis over volumepercentages, aantallen huishoudens die meededen aan de veelbesproken pilot met PMD-bronscheiding en de daarvoor gemaakte kosten. Smit-Brouwer had zich tot aan de tanden toe bewapend met al deze feiten, tot zelfs stemgedrag van jaren terug van andere fracties aan toe op het onderwerp afval.
Mogelijk was dat om aanvallen van andere politieke partijen af te kunnen weren. Maar die aanvallen kwamen er deze donderdagavond niet. Waarschijnlijk omdat er in de afgelopen jaren al te vaak met priemende vingers naar Harderwijk Anders was gewezen als de partij die destijds vond dat je PMD beter apart kon inzamelen. “Omdat PMD driekwart van het volume beslaat van het restafval , konden inwoners zo invloed uitoefenen op hun afvalrekening en werd men bewust van de verschillende stromen”, blikte de huidige voorman terug op de afvaldiscussie die al 2020 begon en sindsdien voortduurde. Harderwijk Anders maakte er een speerpunt van in de gemeenteraadsverkiezing en kwam met tien zetels als grote overwinnaar uit de bus.
De beloofde bronscheiding kwam er echter niet, al leiden de coalitieonderhandelingen in de eerste helft van het afgelopen jaar wel tot een pilot van een half jaartje, (omdat een proef van een jaar te duur uitviel). Dat het bij een pilot bleef was ook, omdat toen al bekend was dat nascheiden van PMD heel effectief was. Zeker met de hypermoderne, computergestuurde machinerie van Omrin, die voor Harderwijk en acht andere Noordwest Veluwse gemeenten het huishoudelijk restafval verwerkt. Vanaf 1 januari 2026 gaat Omrin onder de naam Veluwe BV zich daar naast afvalverwerking ook bezighouden met de inzameling van afval.
Volgens Tim Smit-Brouwer leverde de pilot, waar volgens hem ruim drieduizend huishoudens actief aan meededen en ruim vijfduizend een enquête hierover invulden, ‘een schat aan data op’. De HA-voorman betoogde daarbij dat de kwaliteit van het in Harderwijk gescheiden PMD ‘beter was dan het landelijk gemiddelde’. Al bleek de vervuilingsgraad dan weer net te hoog om het plastic te kunnen recyclen.
In tegenstelling tot wat vaak op social media werd rond-getoeterd ging het ‘vervuilde’ PMD niet rechtstreeks door naar de afvalverbrandingsovens: “Gelukkig is er tijdens de pilot geen PMD verbrand. Het apart ingezamelde PMD ging bij hoge uitzondering alsnog door de nascheidingsmachine”, aldus Smit-Brouwer.
Hij is er ondertussen wel van overtuigd dat ‘nascheiding op dit moment de beste manier is om de stijgende kosten op het totaal te beheersen, omdat ons restafval door regelgeving en extra heffingen vanuit Den Haag alleen maar duurder wordt’.
PvdA-fractievoorzitter Wilco Bos vreesde dat er in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezing over ruim een jaar grote kans is op nieuwe beloften op het gebied van afval. Hij bepleitte daarom, voor rust en duidelijkheid ‘zodat het afvalsysteem zich kan bewijzen’. Terugblikkend: “De inwoners van Harderwijk ‘snappen geen bal meer van het afvalbeleid’.
“En ik kan ze het eerlijk gezegd niet kwalijk nemen; we hebben een aantal jaren achter de rug waarin het beleid echt van de hak op de tak ging. De afgelopen verkiezingen werden gedomineerd door beloften over hoe het allemaal beter en goedkoper zou gaan worden met het afvalbeleid. Inwoners werd voorgespiegeld dat het plaatsen van PMD-containers zou leiden tot het betalen van een lagere afvalstoffenheffing, terwijl het systeem er als geheel juist duurder van werd. En nog minder duurzaam ook”.
Andrea Oosting-Klock van het CDA had het liefst gekozen voor een combi van bron- en nascheiding, in haar optiek ‘de beste en meest duurzame oplossing’ Landelijke regelgeving en ook regels van Omrin staan dat niet toe, zo wist ze. De verplichte keus tussen óf bronscheiding óf nascheiding valt door de uitkomsten van de PMD-pilot in het voordeel uit van nascheiding ‘als meest efficiënte en meest duurzame optie’. Het CDA ziet zich dan ook gedwongen om haar standpunt hierover in haar verkiezingsprogramma los te laten.
Net als andere sprekers pleitte Oosting-Klock ook voor een goede communicatie over deze keus. Vooral ‘bewustwording’ is in haar ogen belangrijk. Ze doelde daarmee op het simpelweg minder of kritischer gebruiken van verpakkingen. Omdat wat je niet koopt, je ook niet weg hoeft te gooien. De CDA-fractievoorvrouw bepleitte tenslotte ook voor rust in het afvaldossier. “Dat is geen luxe, maar een noodzaak om duurzaam vooruit te kunnen. Deze stabiliteit geeft inwoners vertrouwen, voorkomt onnodige kosten door steeds weer aanpassingen. Harderwijk verdient een lange termijnoplossing die praktisch, betaalbaar en toekomstbestendig is”.
D66-fractievoorzitter Thijs Melkert zag in de keus voor nascheiding zijn partijstandpunt bevestigd: “Dat is het meest duurzame, het meest betaalbare en ook nog eens het meest gemakkelijke, exact ook in lijn met de wensen van de inwoners”. Hij vond dat ‘Harderwijk het al heel goed doet’ als het gaat om afval scheiden. “Sinds de invoering van diftar is de hoeveelheid restafval enorm gedaald. Onze afvalberg is een heuvel geworden”, schetste hij de scherpe daling van het aantal kilo’s restafval in slechts enkele jaren tijd. Maar, waarschuwde hij ook: “We moeten blijven bronscheiden! Glas, GFT, papier en textiel: dat zit er nog te vaak in. Maar liefst éénderde in ons restafval is GFT en dat is onnodig”.
De enige die nog even sputterde en tegengas gaf, was fractievoorzitter Mark de Lange. Aanvankelijk wilde hij opkomen voor een mensen uit zijn omgeving‘ die heel goed hun best hadden gedaan hun afval te scheiden, maar dan nu niet langer meer kunnen’. Daarmee doelde hij op het gratis wegbrengen van PMD. Hij stond echter open voor de inbreng en betogen van collega-raadsleden en keerde terug op zijn aanvankelijke opvattingen dat ‘huidige nascheiding niet het beste is’ en ‘inwoners is een rad voor de ogen gedraaid’ en dat differentiatie van tarieven zou zorgen voor juist meer vervuiling.
Ook SGP-eenmansfractievoorzitter Jan van Panhuis memoreerde op humoristische wijze aan het feit dat bij de laatste verkiezingen nogal wat partijen bronscheiding tot beste keus hadden gekozen, maar nu ook inzien dat nascheiding het beste model is voor Harderwijk.
Voor VVD-fractievoorzitter Maaike van Dantzig veranderde er juist niks aan de opvatting van haar VVD, die altijd al voorstander was van nascheiding. Ze was blij dat er nu eindelijk ‘een streep onder deze discussie komt’. Wel was ze bezorgd hoe de boodschap dat nascheiding beter is dan bronscheiding gaat landen bij alle inwoners. “Het is lastig om die boodschap te laten doordringen”, meende ze.
Op zo’n ‘streep onder de discussie die op straat in Harderwijk al enkele jaren heeft gewoed’, hoopt ook afvalwethouder Edwin Enklaar. “Maar ook zeker geen einde aan het gesprek: het is het begin van een nieuw gesprek”. Dat gesprek moet volgens hem gaan over het ‘beheersen’ van het afvalprobleem, wat erop neerkomt dat we met z’n allen minder restafval moeten produceren. Al was het maar omdat dit veel teveel geld gaat kosten om te verwerken. “De totale afvalkosten zijn voor Harderwijk de afgelopen jaren met miljoenen gestegen. Tussen 2022 en 2023 zat een stijging van twee miljoen euro. En ook de CO2-belasting die geheven wordt op het verbranden van restafval gaat lineair omhoog tot zeker 2029”, stipte de wethouder aan.
“We moeten verder met het verminderen van het restafval. De totale afvalkosten zullen stijgen, maar we zullen het beheersbaar kunnen houden”. Hij illustreerde dat met het voorbeeld dat de gemiddelde lastendruk in Nederland dit jaar rond de 995 euro per jaar ligt. In Harderwijk is dat gemiddeld 838 euro, dus eronder. “De helft van het ingezamelde restafval wordt nu gerecycled, de rest verbrand. We gaan naar 65 procent recyclebaar afval”.
